مقاله تحقیقاتی ترجمه شده از مراکز معتبرعسل لیموترش

بررسی اثر ضد میکروبی لیمو و لیمو با عسل در برابر پاتوژن های روده انسان در شرایط آزمایشگاهی

Somnath De Panskura, Banamali College

January 2017

چکیده

بیش از سه چهارم جمعیت جهان از داروهای گیاهی استفاده می کنند که استفاده از این داروها روندی رو به رشد دارد. داروهای گیاهی شاید مفید باشند اما کاملاً بی ضرر هم نیستند. هدف از این مطالعه بررسی اثر ضد میکروبی لیمو و لیمو با عسل در برابر عوامل بیماری زای روده ای است.  اثر ضدمیکروبی آب‌لیمو با آسیب به دیواره سلولی ناشی از تغییراتی در مورفولوژی سلولی باکتری مشخص می شود. ترکیب آب لیمو با عسل ترکیبی است که پتانسیل زیادی برای مهار ﻗﺎرچ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪا آﻟﺒﯿﮑﻨﺰ دارد. از دیرباز در اندونزی، ترکیب آبلیمو با عسل به عنوان داروی ضدسرفه مصرف می شود.

واژه های کلیدی: اثر ضدمیکروبی، عسل، آبلیمو

 

مقدمه

امروزه، آنتی بیوتیک ها روشی سودمند برای کنترل عفونت های دندانی محسوب می شوند [1]. افزایش مقاومت در برابر آنتی بیوتیک های مختلف باعث می شود که این آنتی بیوتیک ها به صورت منطقی مصرف شوند، دارویی برای درمان لثه در طول ارتودنسی. اهمیت دادن به گیاهان دارویی منجر به کشف و تولید عصاره گیاهی شده است که معمولاً در طب سنتی به عنوان داروی جایگزین استفاده می شده است [2]. علاوه بر این، بسیاری از داروهای ضد میکروبی که در حال حاضر مورد استفاده قرار می گیرند در برابر بسیاری از میکروب ها مقاوم و ناکارآمد شده اند [3]. بنابراین از ترکیب گیاهی عسل و لیمو به عنوان ماده اصلی در تهیه اکثر داروهای گیاهی استفاده می شود.

عسل (Apis mellifera) به عنوان یک داروی سازگار با محیط زیست مورد استفاده قرار گرفته است و اخیراً به عنوان داروی درمان سوختگی و زخم معده، زخم های آلوده، گاستروانتریت باکتریایی و عفونت چشم در نظر گرفته شده است. عسل دارای فعالیت ضد باکتریایی با طیف گسترده ای است و مطالعات نشان داده اند که عسل مانوکا با اثر ضد باکتریایی بالا احتمالاً ضدسرطان است [4]. مصرف مکرر آنتی بیوتیک ها باعث افزایش درصد میکروارگانیسم های مقاوم در برابر آنتی بیوتیک های مختلف می شود. عسل حساسیت میکروارگانیسم ها به آنتی بیوتیک ها را افزایش می دهد و مقاومت میکروبی در برابر آنتی بیوتیک ها را کاهش می دهد [5].

عسل Apis mellifera یکی از قدیمی ترین داروهای مهم در درمان بیماری های انسانی است [6]؛ همچنان که از زمان پیدایش انسان، از داروهای گیاهی به عنوان درمان بیماری ها استفاده می شده است. عسل ماده ای شیرین است که حاصل عصارۀ گیاهانی است و در کندوی زنبور عسل ذخیره می شود [7]. طبق تحقیقی که توسط [8] انجام شده است، عسل از دیرباز به عنوان عامل درمان استفاده شده است و همچنین به عنوان غذای محبوب شناخته شده است. در فرهنگ های مختلف از عسل به عنوان داروی بسیاری از بیماری ها و اختلالات استفاده می شده است.

عسل سرشار از فلانوئید است، فالنوئید آنتی اکسیدانی طبیعی است که توانایی محافظت در برابر آلرژن ها، ویروس ها و کارسینوژن ها را دارد [9].

همچنین، همانطور که [10] بیان کرده است، عسل شامل هیدروژن پراکسید، فلاونوئیدها و اسیدهای فنولیک به همراه بسیاری دیگر از خواص ناشناخته است. همچنین گفته می شود ترکیب شیمیایی عسل شامل تتراسایکلین، اسیدهای چرب، لیپیدها، آمیلاز، اسید اسکوربیک، پراکسیداز و فروکتوز است که همگی به اثر ضد میکروبی آن به دلیل اسمولاریته زیاد، pH پایین (3.63.7)، فنل (مهار کننده)، پراکسیداز، گلوکز و فروکتوز موجود در عسل و وجود مشتقات تتراسایکلین اسیدهای چرب است [11].

اثر ضد باکتریایی عسل به دلیل وجود چندین ترکیب و غلظت این ترکیبات بسیار پیچیده در عسل است [12]. اسیدیته نیز گفته می شود یکی از عواملی است که در خاصیت ضد باکتریایی عسل نقش دارد [13]. در برخی از محصولات زنبور عسل، اثر ضدباکتریایی عسل به دلیل وجود مهارکننده ای است که به غیر از پراکسید هیدروژن به عنوان یک عامل ضدباکتریایی عمل می کند [14]، اخیراً، متیل گلیوکسال و زنبور عسل پپتید ضد میکروبی defensin-1 به عنوان ترکیبات مهم ضد باکتریایی در عسل شناخته شدند.

در طول تاریخ بشر از عسل به عناوین دارویی استفاده شده است [15]. همچنین خاصیت ضد باکتریایی عسل بیش از یک قرن پیش شناخته شده و متعاقباً مورد مطالعه گسترده قرار گرفته است [16]. در طب مدرن، به ویژه در سه دهه گذشته، تمایل به استفاده از عسل برای درمان عفونت ها افزایش یافته است. اخیراً استفاده از عسل به عنوان یک ماده درمانی به ویژه در زمینه پزشکی دوباره کشف شده و بدین ترتیب به عنوان یک عامل ضد باکتری پذیرش شده است. بسیاری از مطالعات، به مصرف عسل اشاره کرده اند و اینكه درمان های آنتی بیوتیك نتوانسته اند عفونت را از بین ببرند [15]. گفته می شود كه كنترل عفونت از طریق عسل به دلیل اسمولاریته زیاد است، در حالی كه پراكسید هیدروژن، لیزوزیم و سایر مواد ناشناخته آن از منابع فلور موجب خاصیت ضد باکتریایی آن می شود [17].

مرکبات یکی از مهمترین محصولات تجاری میوه ای است که در تمام قاره های جهان پرورش یافته است. مرکبات متعلق به شش جنس (Fortunella، Eremocitrus، Clymendia، Poncirus، Microcitrus و مرکبات) هستند که بومی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری آسیا هستند، اما عمده میوه های تجاری متعلق به جنس مرکبات است. جنس مرکبات شامل چندین میوه مهم مانند پرتقال، نارنگی، لیموترش، لیمو و میوه های انگور می باشد [18]. مرکبات دارای تاثیرات بیولوژیکی مانند ضد سرطان، ضد اسهال، ضد باکتری، ضد قارچ، حشره کش ضد ویروسی و آنتی اکسیدان هستند، بعضی از روغنها در درمان سرطان مورد استفاده قرار می گیرند [19،20،21].

در تحقیق حاضر تلاش شده است تا به مطالعه تاثیر ضد میکروبی لیمو و لیمو با عسل در برابر پاتوژنهای روده ای انسان پرداخته شود.

 

                      Citrus limon                                           b) Apis mellifera

 

 

مواد و روش آماده سازی آب لیمو-عسل

لیمو تازه و تمیز که به صورت دستی آب گیری شده است از صافی رد می کنیم. سپس به نسبت 1 به 1 به آب لیمو عسل اضافه می شود.

سویه های باکتریایی و قارچی

باکتری ها و قارچ های زیر برای آزمایشات ضدمیکروبی استفاده می شوند، کلبسیلا پنومونی (K. pneumonia MTCC 109)، سالمونلا تیفی (S. typhi MTCC 890)، پروتئوس ولگاریس (P.vulgaris MTCC 1429)، آسپرژیلوس نیگر (A. nigerMTCC 281) و کاندیدابیکانز (C.albicans MTCC 3017). کشت میکروبی در آزمایشگاه چندیگار در هندوستان انجام شده است.

اثر ضدباکتریایی

غربالگری اثر ضد میکروبی لیمو و مخلوط لیمو و عسل (1:1) بر روی باکتریهای آزمایش شده مورد استفاده در این تحقیق در محیط مولر هینتون آگار (تمام ارگانیسم های آزمایش شده روی رسانه های آگار مولر هینتون رشد می کنند) با استفاده از روش انتشار چاه آگار انجام شد. چاههای به قطر 6 میلی متر و عمق 5 میلی متر با استفاده از یک شیشه استریل بر روی آگار جامد ساخته شد [22]. تقریباً 20 میکرولیتر از هر عصاره بر روی چاهها تلقیح شد و روی صفحات گسترده کشت قرار گرفت. (صفحات به صورت سه گانه انجام شد). سپس تمام صفحات ارگانیسمهای آزمایش شده در یک شب در دمای 37 درجه سانتی گراد انکوبه شدند. پس از 24 ساعت انكوباسيون، هر عصاره به عنوان محدوده مهار در نظر گرفته شد. قطر محدوده مهار با اندازه گیری مقیاس در میلی متر (mm) اندازه گیری شد.

اثر ضد قارچی

برای آزمایش اثر ضد قارچی، از کشت‌های استاندارد Aspergillus niger (MTCC 281)، Candidaalbicans (MTCC 3017) استفاده شد. کشت از مجموعه کشت میکروبی (MTCC) IMTECH، Chandigarh بدست آمد. فعالیت ضد قارچ با استفاده از روش انتشار چاه آگار با استفاده از آگار دکستروز سابورود (SDA) بررسی شد. قارچهای آزمایشی با چیدن سواب (اسفنج) در کل سطح آگار استریل تلقیح شدند. برای تهیه دو فنجان در محیط آگار، از یک مته استیل ضد زنگ استریل استفاده شد. هر یک از صفحات را با لیمو و مخلوط لیمو و عسل پر شدند. ظروف پتری سپس به مدت 24 - 48 ساعت در دمای 250 درجه سانتیگراد قرار گرفتند. قطر محدوده مهارها با اندازه گیری مقیاس در میلی متر (mm) اندازه گیری شد [23].

نتایج و بحث

مطالعه حاضر میزان اثربخشی لیمو و عسل کوهی در برابر ارگانیسم های آزمایش شده را نشان داد. نتایج اثر آنتی بیوتیک لیمو و لیمو و عسل به روش انتشار آگار در جدول 1 و 2 و شکل 1 و 2 نشان داده شده است. حداکثر محدوده مهار عصاره لیمو روی K.pneumonia   (21 میلی متر)، عصاره لیمو و عسل روی کاندیدا آلبیکنس (31 میلی متر) نشان داده شد.

اما هر دو این عصاره ها نتوانستند Proteus vulgaris را به طور کامل مهار کنند. نتایج مطالعه ما نشان داد که عصاره لیمو و عسل دارای طیف گسترده ای از اثر ضد باکتری و ضد قارچ هستند و می تواند به عنوان جایگزین آنتی بیوتیک ها مورد استفاده قرار گیرد، بنابراین آزمایشات دارویی برای توصیف ترکیبات فعال آن، باید در داخل بدن مورد بررسی قرار گیرد تا خواص ایمنی آن مشخص شود.

 

جدول 1. فعالیت ضد باکتریایی عصاره های لیمو و لیمو با عسل در برابر پاتوژن های روده انسان.

Sl. No.	محدوده مقاومت در برابر میکروارگانیسم ها (mm)
عصاره ها	ذات الریه (MTCC 109)	S. typhi (MTCC 890)	P. vulgaris (MTTC 1429)
آب لیمو	21	15	**
آب لیمو با عسل	16	16	**

مقادیر میانگین سه بار تکرار است، ± مقادیر نشان دهنده SD است، ** = هیچ محدوده مقاومت وجود ندارد.

 

شکل 1. فعالیت ضد باکتریایی عصاره های لیمو و لیمو با عسل در برابر پاتوژن های روده انسان

 جدول 2. اثر ضد قارچ عصاره های لیمو و لیمو با عسل در برابر قارچ های بیماری زا.

 

Sl. No.	محدوده مقاومت در برابر میکروارگانیسم ها (mm)
عصاره ها	Aspergillus niger (MTCC 281)	Candidaalbicans (MTCC 3017)
آبلیمو	25	27
آبلیمو با عسل	28	31

          مقادیر میانگین سه تکرار هستند، ± مقادیر SD را نشان می دهند

 

 

Aspergillus niger (MTCC 281)       Candidaalbicans (MTCC 3017)

شکل 2. اثر ضد قارچی عصاره های لیمو و عسل در برابر قارچ پاتوژنیک

 

نتیجه گیری

آب لیمو و عسل به عنوان عامل ضد میکروبی در برابر میکروارگانیسم ها نقش مهمی دارند. این ماده، طبیعی، ارزان و بی خطر است و به دلیل افزایش مقاومت آنتی بیوتیکی در برابر باکتری ها، از این ماده استفاده می شود. مطالعه حاضر نشان می دهد که عسل کوهی در مهار رشد آزمایشگاهی پاتوژن های انسانی مؤثر است.